Tết Hàn Thực là ngày gì? Tại sao Tết Hàn Thực lại làm bánh trôi, bánh chay? Đó hẳn vẫn còn là thắc mắc của rất nhiều người, nhất là giới trẻ ngày nay khi cứ tới 3/3 âm lịch hàng năm cả gia đình lại cùng quây quần làm bánh trôi, bánh chay. Vậy hãy cùng chúng tôi dành chút thời gian tìm hiểu câu chuyện về Tết Hàn Thực và ý nghĩa của việc làm bánh trôi bánh chay trong ngày này nhé!
Nguồn gốc ngày Tết Hàn Thực 3/3 âm lịch
Theo các nhà nghiên cứu văn hóa, Tết Hàn Thực có nguồn gốc từ Trung Quốc. Theo nghĩa chữ Hán, thì “Hàn” nghĩa là lạnh, “thực” nghĩa là ăn, “Tết Hàn thực” là Tết ăn đồ lạnh. Phong tục cổ truyền này có liên quan đến điển tích về một nhân vật mang tên Giới Tử Thôi được truyền tụng nhiều đời.
Chuyện kể vào đời Xuân Thu (770 – 221), vua Tấn Văn Công nước Tấn gặp loạn nên phải bỏ nước lưu vong, sống cảnh nay trú nước Tề, mai ở nước Sở. Bấy giờ, có một hiền sĩ tên Giới Tử Thôi theo phò vua và giúp đỡ nhiều mưu kế. Một hôm, trên đường lánh nạn, vì lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi đã lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu dâng lên vua. Vua ăn xong, hỏi ra mới biết, lòng cảm kích vô cùng.
Cứ như vậy, Giới Tử Thôi theo phò vua Tấn Văn Công được 19 năm trời, cùng nhau nếm trải nhiều gian truân. Về sau, Tấn Văn Công dành lại được ngôi vương, trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu cho những người có công với mình trong thời kỳ lưu vong, nhưng lại quên mất công lao của Giới Tử Thôi. Nhưng Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì, nghĩ theo vua phò vua là chuyện nên làm, không có gì đáng nói. Vì thế, ông về nhà đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn.
Về sau, Tấn Văn Công nhớ ra, cho người đi tìm Tử Thôi để ban thưởng. Nhưng vì là người không tham danh vọng, Tử Thôi nhất quyết không quay về lĩnh thưởng. Tấn Văn Công ra lệnh đốt rừng, ý muốn thúc ép Giới Tử Thôi phải ra nhưng ông nhất định không chịu tuân mệnh. Cuối cùng, cả hai mẹ con ông đều chết cháy.
Nhà vua hối hận đã cho lập miếu thờ. Để tưởng nhớ ngày chết cháy của 2 mẹ con Tử Thôi, vua hạ lệnh dân gian hàng năm phải kiêng đốt lửa 3 ngày (khoảng từ mồng 3/3 đến mồng 5/3 hàng năm), chỉ ăn đồ ăn nguội đã nấu sẵn, ngay cả việc làm cỗ cúng cũng phải làm từ hôm trước, đây được coi là ngày Tết Hàn Thực.
Tại sao ở Việt Nam, Tết Hàn Thực lại làm bánh trôi bánh chay?
Tuy có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng Tết Hàn thực của người Việt vẫn mang những sắc thái riêng, mang đậm chất Việt.
Trong ngày Tết Hàn Thực của Việt Nam (vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm), người dân có tục làm bánh trôi, bánh chay để mang ý nghĩa tượng trưng cho những thức ăn nguội – “hàn thực”. Tuy nhiên, người Việt không kiêng lửa mà vẫn nấu ăn bình thường.
Tục cúng Bánh trôi bánh chay của người Việt mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, nhằm để gợi nhớ đến tích truyện “bọc trăm trứng của mẹ Âu Cơ”. Bánh trôi tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con lên rừng theo mẹ. Bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con theo cha xuống biển. Cũng từ đây bánh trôi, bánh chay còn được biết đến với cái tên “bánh Hàn thực”.
Cũng theo các chuyên gia văn hoá, khi bước sang tháng 3, thời tiết bắt đầu nóng lên, chuẩn bị bước sang mùa hè. Người Việt xưa đã sáng tạo ra món bánh trôi, bánh chay là những món ăn nguội, mang tính mát. Món ăn này vị ngọt thanh, rất phù hợp cho những ngày nóng nực.
Việc dùng bánh trôi, bánh chay để cúng lễ cũng mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Nó thể hiện cho văn hóa lúa nước của người Việt. Cả hai thứ bánh đều được làm từ bột gạo nếp thơm, thành quả lao động vất vả mới có được để dâng lên ông bà, tổ tiên cầu cho một năm an lành, mưa thuận gió hòa.
Và những truyền thống này đã ăn sâu vào tiềm thức người Việt, để rồi cứ đến ngày Tết Hàn thực, người người nhà nhà lại nô nức chuẩn bị làm bánh trôi, bánh chay. Với mùi thơm phức của đỗ xanh, đường mật, không khí tết dường như trở nên sôi động và ý nghĩa hơn.
Năm nay, Tết Hàn Thực là ngày: Thứ Bảy, 18/04/2023.
Chúc bạn và gia đình có một ngày Tết Hàn Thực thật vui vẻ và ý nghĩa! Đừng quên ghé thăm meohay.com thường xuyên để khám phá những thông tin mới nhất nhé!
